Aptomat và cầu chì là 2 thiết bị có cùng chức năng bảo vệ quá tải trong hệ thống điện. Tuy nhiên, giữa aptomat và cầu chì vẫn có nhiều điểm khác biệt về nguyên lý hoạt động, chức năng cụ thể, giá thành,... Sự khác biệt này sẽ được chúng tôi làm rõ trong bài viết sau đây.
Khái niệm cầu chì và aptomat
Cầu chì là gì?
Cầu chì là thiết bị ngắt điện tự động có chức năng bảo vệ đường dây dẫn, thiết bị điện, động cơ điện, mạch điện điều khiển khi phát hiện sự cố quá tải. Cầu chì được tích hợp sẵn trong hệ thống điện và được kết nối trực tiếp giữa dây dẫn điện và các thiết bị điện.
Cầu chì có thiết kế đơn giản, kích thước nhỏ, giá thành hợp lý, tuy nhiên khả năng cắt lại lớn nên được sử dụng rộng rãi trong hệ thống điện dân dụng. Cầu chì hoạt động dựa trên nguyên lý uốn cong hoặc tự chảy để tách khỏi mạch điện khi cường độ dòng điện tăng đột ngột, từ đó bảo vệ các linh kiện điện tử khỏi hư hỏng do quá tải điện.
Aptomat là gì?
Aptomat là một thiết bị đóng ngắt tự động có chức năng bảo vệ hệ thống điện khỏi tình trạng quá tải. Ngoài ra, thiết bị này còn tích hợp thêm chức năng chống dòng rò và ngắn mạch, đồng thời tăng cường độ ổn định cho hệ thống và giảm tình trạng mất điện khi sự cố xảy ra.
Aptomat được phân chia thành nhiều loại dựa trên sự khác biệt về chức năng, hình dạng và kích thước. Trong đó, các dạng phổ biến nhất gồm: MCCB, MCB, RCBO, RCCB và ELCB.
Bảng so sánh chi tiết aptomat và cầu chì
Về cơ bản, aptomat được tích hợp nhiều chức năng hơn cầu chì. Tương ứng, giá thành của aptomat cũng cao hơn cầu chì.
Tuy nhiên, cầu chì chỉ có 1 chế độ hoạt động tự động và cũng chỉ sử dụng được 1 lần (do cơ chế tự nóng chảy khi hoạt động). Trong khi đó, aptomat hoạt động được ở 2 chế độ tự động và thủ công, đặc biệt có thể đóng ngắt bảo vệ hệ thống nhiều lần.
Dưới đây là bảng so sánh chi tiết aptomat và cầu chì:
| Tiêu chí | Cầu chì | Aptomat |
| Nguyên lý hoạt động | Hoạt động dựa trên tính chất đặc trưng về điện, nhiệt của vật liệu dẫn nhiệt trong thiết bị | Hoạt động theo nguyên lý điện từ và chuyển mạch |
| Tái sử dụng | Chỉ dùng 1 lần | Có thể tái sử dụng nhiều lần |
| Chỉ dẫn trạng thái | Không có dấu hiệu chỉ dẫn | Có chỉ dẫn trạng thái |
| Chuyển đổi hành động | Không sử dụng tương tự một công tắc BẬT/TẮT | Có tính năng như một công tắc BẬT/TẮT |
| Nhiệt độ | Hoạt động không phụ thuộc vào nhiệt độ môi trường | Hoạt động phụ thuộc vào nhiệt độ môi trường |
| Đường cong đặc trưng | Có khả năng dịch chuyển | Không dịch chuyển |
| Sự bảo vệ | Bảo vệ mạch điện khỏi tình trạng quá tải | Bảo vệ mạch điện khỏi tình trạng quá tải, ngắn mạch và rò điện |
| Chức năng | Phát hiện sự cố và ngắt mạch cùng lúc | Chỉ ngắt mạch và quá trình phát hiện sự cố do rơ le thực hiện |
| Khả năng phá vỡ | Thấp hơn so với cầu dao | Cao hơn so với cầu dao |
| Thời gian hoạt động | Ít (0,002 giây) | Nhiều (0,02 - 0,05 giây) |
| Phương thức hoạt động | Tự động | Tự động |
Đọc thêm: So sánh chi tiết cầu dao và cầu chì
Nên ưu tiên dùng aptomat hay cầu chì?
Về bản chất, cầu chì và aptomat có cùng chức năng bảo vệ quá tải trong hệ thống điện. Tuy nhiên, như trong bảng so sánh chi tiết giữa 2 thiết bị đã nêu trên, ngoại trừ nhược điểm là giá thành cao, aptomat gần như vượt trội hơn cầu chì về nhiều tiêu chí: đa dạng chức năng và cơ chế hoạt động, tái sử dụng được nhiều lần và khả năng ngắt mạch cao hơn. Cầu chì tuy có giá thành thấp nhưng chỉ có thể sử dụng 1 lần đến khi sự cố xảy ra nên chi phí thay mới nhiều lần cũng tương đương giá thành của aptomat.
Như vậy, aptomat phù hợp với đa dạng các hệ thống điện như điện gia đình, điện sản xuất, thương mại cho đến hệ thống truyền tải điện. Cầu chì nên được lắp đặt cho hệ thống điện cục bộ như nhà kho, nhà xưởng hoặc điện phòng.
Thực tế, các kỹ sư điện luôn khuyến khích lắp đặt aptomat thay vì cầu chì trong hầu hết các hệ thống điện. Thế nhưng, cầu chì vẫn là thiết bị đóng ngắt quen thuộc trong các hộ gia đình nhờ ưu điểm giá rẻ, đóng ngắt tự động.
Qua bài viết trên đây, chắc hẳn các bạn đã phân biệt được 2 thiết bị cùng chức năng là aptomat và cầu chì để lựa chọn được thiết bị phù hợp cho hệ thống của mình. Các kiến thức khác liên quan đến aptomat, chúng tôi cập nhật thường xuyên tại: https://etinco.vn/tin-tuc/kien-thuc/kien-thuc-cb/. Mời bạn đón đọc.
