Dây cáp điện là thiết bị không thể thiếu trong các công trình hiện nay. Tuy đóng vai trò quan trọng trong việc truyền tải điện năng và kết nối các thiết bị điện nhưng không phải ai cũng nắm bắt được cách sử dụng dây dẫn điện và dây cáp điện an toàn. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ hướng dẫn bạn chi tiết cách sử dụng dây cáp điện đúng tiêu chuẩn.
Phân biệt dây cáp điện và dây dẫn điện
Cáp điện (tên tiếng anh là Cable) bao gồm một hoặc nhiều lõi dẫn đặt cạnh nhau hoặc xoắn lại với nhau và thường có vỏ bọc cách điện riêng biệt. Lớp vỏ bọc ngoài cùng có chức năng bảo vệ các phần tử bên trong nên có thể làm bằng nhựa, cao su hoặc vải, tùy thuộc vào từng ứng dụng và môi trường hoạt động.
Theo TCVN 6612, phần lõi dẫn điện của dây cáp điện sẽ có 2 dạng là xoắn đồng tâm hoặc xoắn đồng tâm cán nén chặt. Cáp điện thường có nhiều hơn 1 lớp bảo vệ để chống chịu được va đập và tác động từ môi trường, hóa chất.
Dây cáp điện hoạt động ở cấp điện áp >1kV nên có tiết diện và khả năng chịu tải lớn hơn dây dẫn điện.
Trong khi đó, TCVN 6612 quy định, dây dẫn điện (tên tiếng Anh là Electric Wire) có thể là dạng ruột cứng (một lõi) hoặc mềm (nhiều sợi) nhưng chỉ có 1 lớp vỏ bọc cách điện bên ngoài. Lớp vỏ này thường là nhựa PVC, phải đảm bảo an toàn cách điện theo TCVN 6610.
Cấp điện áp giới hạn của dây dẫn điện thường là 750V hoặc 0.6/1kV nên phù hợp để truyền tải dòng điện nhỏ trong hệ thống điện dân dụng. Do có ít lớp bảo vệ nên dây dẫn điện được khuyến nghị lắp đặt trong thang máng, ống gen và hạn chế đi âm tường trực tiếp.
Hiểu đơn giản, dây cáp điện được thiết kế để truyền tải dòng điện lớn nên thích hợp với nhiều hệ thống, từ hạ thế đến cao thế, trong các ứng dụng từ dân dụng đến công nghiệp nặng. Ngược lại, dây dẫn điện thích hợp với các công trình dân dụng, dùng để vận chuyển điện năng hoặc kết nối các thiết bị điện trong gia đình.
Xem phân tích chi tiết tại: So sánh chi tiết dây dẫn điện và dây cáp điện
Nguyên tắc chung về cách sử dụng dây dẫn điện và dây cáp điện
Dù là dây dẫn điện hay dây cáp điện, bạn cũng cần đảm bảo các nguyên tắc chung về cách sử dụng như sau:
- Chọn lựa dây phù hợp: Chọn dây dẫn điện hoặc dây cáp điện cần dựa vào công suất thiết bị, cấp điện áp hoạt động hoặc điều kiện đặc thù của môi trường vận hành.
- Xác định chất lượng dây: Chỉ lựa chọn dây cáp điện có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng, đảm bảo lớp vỏ cách điện còn mới, trơn nhẵn và nguyên vẹn, số lõi dẫn thực tế tương thích với thông số in trên vỏ bảo vệ.
- Tuân thủ nguyên tắc lắp đặt an toàn: Ngắt toàn bộ nguồn điện trước mỗi quá trình thi công, đấu nối dây điện. Không được để dây tiếp xúc với nước hoặc tiến hành sửa chữa, lắp đặt tại khu vực ẩm ướt.
- Bảo trì, bảo dưỡng định kỳ: Hệ thống điện cần được kiểm tra định kỳ để phát hiện kịp thời các dấu hiệu hỏng hóc trước khi phát triển thành sự cố.
Cách sử dụng dây cáp điện chuẩn kỹ thuật
Cách lựa chọn dây cáp điện
- Ưu tiên lựa chọn dây cáp điện chất lượng, được cung cấp bởi các nhà sản xuất có tiếng hoặc nhà phân phối uy tín trên thị trường.
- Dây cáp điện phải có tiết diện phù hợp với công suất thiết bị để tránh quá tải, quá nhiệt, tổn thất điện năng. Đồng thời loại dây cáp điện cần thích hợp với môi trường và điều kiện hoạt động cụ thể (ví dụ: cáp có giáp bảo vệ phù hợp để chôn ngầm dưới đất hoặc đi ngầm trong tường, cáp không có giáp bảo vệ nên lắp đặt cố định, tại vị trí ít rung động mạnh).
Vị trí lắp đặt dây cáp điện
- Vị trí đi dây cáp điện cần khô thoáng, tránh xa nguồn nước, nguồn nhiệt, đồng thời không có vật sắc nhọn, trọng lượng nặng bên cạnh.
- Một số môi trường đặc thù như nhiệt độ cao, có hóa chất cần sử dụng loại dây chuyên dụng như: dây chống cháy, chống ăn mòn…
Cách đi dây cáp điện
- Dây cáp điện vốn đã có lớp bảo vệ và lớp giáp chắc chắn nên chỉ luồn ống trong môi trường có yêu cầu đặc biệt để tránh lãng phí vật tư.
- Dây cáp điện khi luồn qua ống gen nên được bôi trơn để giảm ma sát. Đảm bảo lực kéo phù hợp trong ngưỡng cho phép với từng loại cáp, không dừng kéo đột ngột hoặc kéo căng quá mức, dễ làm hỏng lớp cách điện hoặc đứt lõi cáp.
- Sắp xếp dây cáp điện một cách có trật tự trong thang máng, đảm bảo số lượng dây cáp phù hợp với diện tích thang máng. Tại các vị trí chuyển hướng, phân nhánh, dây cáp cần được cố định bằng đai nhựa hoặc dây buộc.
Xem thêm: Cách đi đường dây điện âm tường đơn giản và chuẩn thợ
Kỹ thuật đấu nối
- Cáp điện nên được đấu nối theo kiểu so le để hạn chế tình trạng chập mạch khi dây bị đứt.
- Chỉ đấu nối dây cáp điện tại hộp đầu nối, tuyệt đối không nối cáp trong ống.
- Các mối nối cần được siết chặt vừa đủ và bọc cách điện an toàn.
Cách bảo quản dây cáp điện
- Quá trình thi công không được để nước, hóa chất, vôi vữa, xi măng xâm nhập vào lõi cáp, có thể ảnh hưởng đến khả năng truyền tải điện của cáp.
- Dây cáp thừa hoặc chưa sử dụng cần được bọc băng keo cách điện hoặc nắp đậy chuyên dụng để phần đầu dây cáp điện không tiếp xúc trực tiếp với không khí, độ ẩm, dễ gây ra hiện tượng dây điện bị oxy hóa.
Nguyên tắc an toàn khi sử dụng dây điện
- Không treo đồ, không đặt vật nặng đè lên dây điện. Cũng không được để dây cáp tiếp xúc với nhiệt độ, độ ẩm, quá trình oxy hóa dây cáp sẽ diễn ra nhanh hơn.
- Không sử dụng dây cáp điện đã hư hỏng, lão hóa, nhất là cho đường dây chính.
- Không kéo căng dây cáp quá mức trong quá trình thi công, lắp đặt, đồng thời không được để dây gập, xoắn sẽ làm lõi dẫn bên trong bị đứt, gãy.
- Vị trí đi dây cáp điện âm tường không được khoan, đục, đóng đinh.
- Khi xảy ra sự cố điện, thao tác quan trọng nhất cần đảm bảo là ngắt nguồn điện.
- Định kỳ kiểm tra hệ thống điện bằng các thiết bị đo chuyên dụng để kịp thời phát hiện các sự cố liên quan đến đường dây, thiết bị.
Tuân thủ cách sử dụng dây cáp điện cơ bản như trên là cơ sở để đảm bảo hiệu suất truyền tải, kết nối của dây cáp điện và đảm bảo an toàn cho người - thiết bị.
Cách sử dụng dây dẫn điện chuẩn kỹ thuật
Dây dẫn điện có cấu tạo đơn giản hơn so với dây cáp điện, lại thường được lắp đặt ở môi trường có cấp điện áp thấp, ít va chạm, ít phải tiếp xúc với hóa chất ăn mòn nên bạn chỉ cần đảm bảo tuân thủ các nguyên tắc cơ bản dưới đây để đảm bảo tuổi thọ của dây dẫn và hệ thống.
- Tiết diện dây dẫn điện được chọn cần tương thích với công suất thiết bị và điện áp hoạt động. Chọn tiết diện dây dẫn điện quá nhỏ sẽ khiến dây quá tải, dễ chập cháy. Tiết diện dây quá lớn gây lãng phí không cần thiết.
- Vị trí đi dây cần phù hợp với tính chất của từng loại dây dẫn điện. Ví dụ, dây dẫn điện lõi cứng nên đi dây cố định tại khu vực ít rung động hoặc đi ngầm trong tường. Dạng dây mềm có tính linh hoạt cao hơn nên thích hợp để lắp đặt tại những khu vực yêu cầu di chuyển liên tục.
- Nếu dây điện có lớp cách điện tốt, chịu nhiệt cao, không nhất thiết phải luồn trong ống gen để tối ưu chi phí. Ngược lại, môi trường có độ ẩm cao, tác động cơ học mạnh nên trang bị thêm cho dây dẫn điện 1 lớp bảo vệ bên ngoài.
- Đấu nối dây dẫn điện đúng kỹ thuật, tuyệt đối không được đấu nhầm cực. Đảm bảo các mối nối không lỏng lẻo, lõi dẫn không bị siết chặt quá mức và được bọc cách điện an toàn.
- Dây dẫn cần được bảo quản đúng cách, tránh để dị vật, nước, hóa chất xâm nhập vào đầu dây.
- Không sử dụng dây dẫn điện đã hỏng hoặc có lớp vỏ cách điện bị bong tróc, nứt gãy.
- Luôn tuân thủ các tiêu chuẩn kỹ thuật và quy định an toàn điện trong quá trình thi công, lắp đặt, sử dụng dây dẫn điện.
- Định kỳ kiểm tra hệ thống dây dẫn điện để phát hiện kịp thời các dấu hiệu chuột cắn, dây điện bị hở, bị oxy hóa…
Xem thêm: Cách đi dây điện trong nhà chuẩn kỹ thuật và thẩm mỹ
Câu hỏi thường gặp về cách sử dụng dây cáp điện
Câu hỏi 1: Dây cáp điện bị nứt, vỡ, bong tróc có sử dụng được không?
Trả lời: Không. Dây cáp điện khi đã bị hỏng phần vỏ cách điện sẽ rất dễ xảy ra tình trạng rò rỉ điện hoặc ngắn mạch, gây nguy hiểm cho người và thiết bị.
Câu hỏi 2: Loại dây cáp điện nào thường được sử dụng để đi ngầm trong tường?
Trả lời: Dây cáp điện loại đơn lõi có cấu trúc 1 lõi cứng cáp, bền bỉ, chịu được dòng tải cao nên phù hợp lắp đặt tại khu vực không có nhiều rung động mạnh hay cần di chuyển linh hoạt như đi ngầm trong tường.
