Aptomat đảo chiều hay còn gọi là cầu dao đảo chiều, là thiết bị không thể thiếu trong các hệ thống điện công nghiệp và dân dụng. Thiết bị này giúp chuyển đổi linh hoạt giữa các nguồn điện như điện lưới và máy phát, đảm bảo hoạt động ổn định mà không gây xung đột. Vậy, aptomat đảo chiều hoạt động ra sao? Những lợi ích nổi bật của thiết bị này là gì? Hãy cùng Etinco khám phá chi tiết qua bài viết dưới đây!
Khái niệm của aptomat đảo chiều
Cầu dao đảo chiều là thiết bị có cấu tạo gồm 3 khớp hoặc 3 tiếp điểm, giúp thay đổi hướng dòng điện trong hệ thống mạch. Trong ứng dụng thực tế, loại aptomat này đảm nhận vai trò chuyển đổi giữa các nguồn điện đầu vào.
Cầu dao đảo chiều được thiết kế để bảo vệ máy phát điện khỏi nguy cơ xung đột với nguồn điện lưới. Nếu máy phát điện được kết nối trực tiếp với cầu dao tổng mà không kịp ngắt khi điện lưới trở lại, hai nguồn điện có thể xung đột, gây hiện tượng chập mạch. Kết quả là hệ thống điện sẽ gặp sự cố, các thiết bị đang sử dụng có nguy cơ bị cháy, và máy phát điện cũng có thể bị hư hỏng nghiêm trọng.
Nguyên lý làm việc của CB đảo chiều
Nhờ thiết kế lưỡi dao kẹp mạch linh hoạt, cầu dao đảo chiều cho phép kiểm soát nguồn điện đi vào hệ thống một cách hiệu quả thông qua thao tác cần gạt:
- Gạt lên: Kết nối với nguồn điện lưới, đồng thời ngắt nguồn từ máy phát (chế độ mặc định).
- Gạt giữa: Ngắt toàn bộ nguồn điện đầu vào, đảm bảo hệ thống không hoạt động.
- Gạt xuống: Kết nối nguồn từ máy phát, đồng thời ngắt điện lưới.
Cầu dao đảo chiều truyền thống khi sử dụng thường phát sinh hồ quang điện, do đó cần thao tác nhanh để đảm bảo an toàn. Trong khi đó, các loại cầu dao đảo chiều dạng aptomat hiện đại gần như loại bỏ hiện tượng hồ quang điện, an toàn và tiện lợi hơn.
Phân loại aptomat đảo chiều
Dựa trên thiết kế bên ngoài, cầu dao đảo chiều được chia thành hai loại chính: kiểu truyền thống và kiểu aptomat. Mỗi loại đều có đặc điểm riêng, phù hợp với các nhu cầu sử dụng khác nhau trong việc quản lý và chuyển đổi nguồn điện.
Cầu dao đổi chiều truyền thống
Dòng cầu dao đảo chiều truyền thống được thiết kế với 3 khấc, tương ứng với 3 chế độ hoạt động: kết nối điện lưới, ngắt toàn bộ điện, và kết nối điện từ máy phát. Thiết bị này thường được lắp đặt trước cầu dao tổng trong hệ thống điện. Hai thông số cơ bản của loại cầu dao này là cường độ dòng điện cho phép và hiệu điện thế tối đa.
Ưu điểm nổi bật của cầu dao đảo chiều truyền thống nằm ở giá thành rẻ, thiết kế đơn giản và dễ dàng sử dụng. Tuy nhiên, loại cầu dao này chủ yếu được sử dụng cho hệ thống điện gia đình 1 pha và không tích hợp các tính năng như chống giật hay chống rò điện, hạn chế khả năng bảo vệ an toàn ở mức cao.
Cầu dao đổi chiều dạng aptomat
Cầu dao đảo chiều dạng aptomat cũng được thiết kế với 3 khấc điều chỉnh tương tự loại truyền thống, nhưng mang kiểu dáng hiện đại và chức năng giống như một aptomat. Loại này có thể tích hợp trực tiếp vào hệ thống điện mà không cần thêm aptomat tổng, giúp tối ưu hóa việc lắp đặt. Các thông số kỹ thuật trên aptomat đảo chiều được hiển thị đầy đủ, tương tự như các dòng aptomat thông thường.
Aptomat đảo chiều có sự đa dạng về thông số, phù hợp cho cả hệ thống điện dân dụng 1 pha và điện công nghiệp 3 pha. Một số sản phẩm còn được trang bị các tính năng nâng cao như chống rò, chống giật, và tự ngắt khi xảy ra sự cố, đảm bảo an toàn vượt trội. Đặc biệt, khi thao tác trên aptomat đảo chiều, không xảy ra hiện tượng hồ quang điện, khắc phục nhược điểm lớn của cầu dao đảo chiều truyền thống.
Đọc thêm: CB chống mất pha: cấu tạo, nguyên lý hoạt động và ứng dụng
Ứng dụng của cầu dao đảo chiều trong thực tế
Hiện nay, aptomat 2 chiều đang dần thay thế cầu dao đảo chiều truyền thống nhờ những ưu điểm vượt trội, đảm bảo an toàn cao hơn cho cả hệ thống điện và người sử dụng. Tuy nhiên, với lợi thế giá thành rẻ, cầu dao đảo chiều dạng cũ vẫn được nhiều hộ gia đình lựa chọn để sử dụng trong các trường hợp cần kết nối máy phát điện khi mất điện hoặc kết hợp cùng hệ thống điện mặt trời.
Trong các nhà máy, tòa nhà lớn, trung tâm thương mại, hội nghị, khách sạn và nhà hàng, việc chuẩn bị nguồn điện dự phòng là yếu tố bắt buộc để duy trì hoạt động ổn định. Chính vì thế, aptomat đảo chiều được ứng dụng phổ biến tại những địa điểm này, đáp ứng yêu cầu vận hành hệ thống điện phức tạp một cách an toàn và hiệu quả.
Hướng dẫn chọn aptomat đảo chiều
Đối với hệ thống điện cục bộ như điện công trình phụ hay điện chuồng trại, cầu dao đảo chiều truyền thống là lựa chọn lý tưởng nhờ giá thành rẻ và dễ sử dụng. Tuy nhiên, nếu cần quản lý hệ thống điện lớn hơn, chẳng hạn cho cả gia đình hoặc nhà xưởng, việc ưu tiên sử dụng aptomat đảo chiều sẽ đảm bảo an toàn và hiệu quả cao hơn.
Khi chọn mua aptomat đảo chiều, cần đảm bảo thông số công suất chịu tải lớn hơn công suất thực tế của hệ thống điện. Đồng thời, kiểm tra kỹ các linh kiện bên trong, tránh chọn sản phẩm có mối nối han gỉ, dây đứt, vỏ nhựa vỡ, hoặc bị móp méo. Nếu có thể, hãy yêu cầu người bán test thử thiết bị để đảm bảo chất lượng.
Xem cách lắp đặt tại: Hướng dẫn lắp cầu dao đảo chiều 3 pha và 1 pha
Từ những chia sẻ trên của Etinco, chúng tôi hy vọng bạn đã nắm rõ hơn về cầu dao đảo chiều, từ cách phân loại, ưu điểm của từng loại, đến cách chọn mua và lắp đặt an toàn cho hệ thống điện.
