Quá trình sử dụng aptomat, chắc hẳn hệ thống nào cũng từng xảy ra hiện tượng nhảy aptomat. Nếu tình trạng này diễn ra thường xuyên không chỉ gián đoạn hoạt động sinh hoạt, sản xuất mà còn tiềm ẩn nguy cơ chập cháy, hư hại hệ thống. Để xử lý triệt để việc aptomat bị nhảy, cùng Etinco tìm hiểu nguyên nhân và hướng khắc phục.
Nguyên nhân khiến aptomat bị nhảy
Aptomat được thiết kế để bảo vệ hệ thống điện khỏi các sự cố như quá tải, ngắn mạch, rò rỉ điện… Nếu aptomat bị nhảy, khả năng cao hệ thống của bạn đã gặp phải vấn đề và cần được kiểm tra. Tuy nhiên, nếu aptomat đột nhiên nhảy liên tục mà không phát hiện được các sự cố điện, bản thân thiết bị này có thể đã bị hỏng.
Dưới đây là các nguyên nhân khiến aptomat bị nhảy:
- Quá tải công suất
Điện áp quá tải là nguyên nhân hàng đầu gây ra tình trạng nhảy aptomat. Khi sử dụng quá nhiều thiết bị điện cùng lúc, dòng điện sẽ tăng lên và vượt quá dòng định mức của aptomat khiến thiết bị nhảy liên tục. Ngoài ra, khi bật lại hệ thống điện, các thiết bị khởi động đồng thời cũng có thể làm cho aptomat quá tải.
- Đường dây bị chạm mạch
Nếu đường điện tổng gặp sự cố như chập điện, dây nóng – dây lạnh chạm nhau sẽ gây ra hiện tượng đoản mạch, aptomat bị nhảy và không bật lại được nữa.
- Dây điện hỏng hoặc kém chất lượng
Khi mức chịu tải của dây dẫn không còn đáp ứng công suất truyền tải hoặc dây điện bị ăn mòn, chuột cắn dẫn đến rò rỉ điện, chập cháy… aptomat sẽ nhảy để bảo vệ hệ thống. Nếu không thay thế dây mới, dù có bật lại aptomat cũng sẽ tiếp tục nhảy.
- Aptomat chất lượng kém hoặc trục trặc trong quá trình sử dụng
Nếu aptomat không được lắp đặt đúng cách hoặc được cấu tạo từ các linh kiện kém chất lượng, dễ hỏng hóc, aptomat sẽ nhảy liên tục trong quá trình vận hành. Ngoài ra, sau thời gian sử dụng, điểm tiếp xúc của CB bị mòn, dễ nóng chảy nên thường xuyên tự nhảy.
- Chập điện khi trời mưa
Nếu trời mưa gây ra tình trạng tường ẩm, chập cháy hoặc rò rỉ điện, CB sẽ tự ngắt. Đây là tính năng bảo vệ của aptomat để đề phòng các sự cố cho hệ thống điện.
Các trường hợp nhảy aptomat thường gặp
Aptomat nhảy khi trời mưa
Trời mưa có thể xảy ra hiện tượng sét đánh làm chập cháy hệ thống điện hoặc mưa lớn gây nhiễu đường dây điện ảnh hưởng đến thiết bị truyền thông tin và phát âm thanh. Trong trường hợp hệ thống điện không trang bị aptomat chống sét và aptomat chống giật thì rất ít xảy ra tình trạng aptomat nhảy khi trời mưa, trừ trường hợp thiết bị đã quá cũ hoặc hỏng hóc.
Ngược lại, nếu aptomat nhảy khi trời mưa thì khả năng cao, đây là tính năng chống rò điện của các loại aptomat chống giật.
Trời mưa tạo môi trường ẩm ướt lý tưởng để truyền dẫn dòng điện. Nếu cùng lúc xảy ra hiện tượng rò điện trên đường dây hoặc tại vị trí cầu dao, ổ cắm, dòng điện này sẽ lan tới các thiết bị gây nguy hiểm cho người sử dụng. Aptomat khi đó không tự nhảy có thể sẽ ảnh hưởng tới tính mạng con người.
Cũng có thể kể đến trường hợp các hệ thống được trang bị aptomat chống sét lan truyền. Khi có sét đánh, aptomat sẽ kích hoạt chức năng bảo vệ và tự ngắt.
Aptomat cột điện bị nhảy
Trường hợp này rất hiếm gặp, đa phần do thợ điện chủ động ngắt aptomat để sửa đường dây. Tuy nhiên, nếu bạn sử dụng quá nhiều thiết bị công suất lớn cùng lúc hay hệ thống bị rò điện mà không được trang bị aptomat chống giật, lúc này aptomat ngoài cột điện sẽ nhảy. Nếu xảy ra chập cháy, bạn sẽ cần đến sự hỗ trợ của các kỹ sư điện. Tương ứng, sẽ phải trả một khoản phí sửa chữa và thay mới aptomat nếu thiết bị cũ không thể tái sử dụng.
Aptomat nhảy về đêm
Aptomat nhảy về đêm gây mất điện không chỉ gián đoạn sinh hoạt, giấc ngủ của gia đình, gián đoạn các hoạt động sản xuất mà còn có thể ảnh hưởng đến cả hệ thống điện nếu không may gặp trường hợp sét đánh.
Aptomat nhảy về đêm có thể xem xét đến các nguyên nhân sau:
- Aptomat quá tải công suất: Vào những ngày trời nóng, các hộ gia đình thường có thói quen sử dụng điều hòa và quạt liên tục. Nếu tổng công suất các thiết bị này vượt quá công suất định mức của aptomat, thiết bị sẽ ngắt để đảm bảo an toàn. Đây là tính năng chống quá tải của aptomat.
- Aptomat bị hỏng: Aptomat sử dụng đã lâu, aptomat kém chất lượng đều có thể bị nhảy về đêm khiến hệ thống điện bị ngắt.
- Tường nhà ẩm: Trong mùa nồm hoặc thời tiết mưa ẩm, nếu vị trí tường bị ẩm ướt, nước đọng có đường dây điện hở đi qua hoặc gần với điểm cảm ứng aptomat thì aptomat sẽ tự động ngắt điện.
- Do sét đánh: Nếu không lắp đặt aptomat chống sét, trong điều kiện sấm sét đánh trực tiếp vào hệ thống có thể gây hỏng hóc aptomat và các thiết bị điện. Lúc này không chỉ aptomat không thể sử dụng tiếp mà hệ thống điện của bạn cũng gặp phải vấn đề lớn.
Aptomat không nhảy nhưng mất điện
Nguyên nhân gây ra hiện tượng aptomat không nhảy nhưng mất điện có thể do:
- Công suất aptomat không phù hợp với dòng định mức của hệ thống khiến thiết bị không thể đóng cắt chính xác.
- Linh kiện bên trong hỏng hóc, mất chức năng cắt điện.
- Điện lực cắt điện để bảo trì, sửa chữa.
- Bộ ngắt mạch nối đất (GFCI) bị lỗi.
- Quá trình lắp đặt aptomat sai nguyên tắc đấu điện.
Nếu là do Điện lực cắt điện, rất đơn giản chỉ cần theo dõi lịch cắt điện để chủ động các hoạt động sinh hoạt, sản xuất. Nhưng nếu nguyên nhân nằm ở cách đấu nối, bạn cần kiểm tra lại phần đấu nối các cực hoặc thay mới nếu aptomat đã bị hỏng hóc hoặc không đáp ứng được tổng công suất của các thiết bị.
Những cách xử lý khi aptomat bị nhảy
Kiểm tra hệ thống điện
Trước hết, bạn cần kiểm tra hệ thống dây dẫn, ổ cắm và môi trường dẫn điện. Mục đích của việc này là để xác nhận aptomat bị nhảy có phải do dây dẫn quá tải, kém chất lượng hay tường bị ẩm ướt hay không.
Các bước thực hiện như sau:
- Bước 1: Xác định các vị trí tường bị ẩm và đối chiếu xem có dây dẫn đi qua vị trí đó không.
- Bước 2: Xác định các vị trí dây dẫn bị hở, bị đứt hoặc bị chuột cắn
- Bước 3: Tháo toàn bộ ổ cắm và công tắc trong hệ thống điện, sau đó dùng băng dính đen bịt kít các đầu dây nóng – nguội.
Lưu ý, sau mỗi bước, bạn cần bật aptomat lên để kiểm tra hoạt động của thiết bị và xác nhận nguyên nhân.
Nếu việc kiểm tra trên không khắc phục được tình trạng aptomat bị nhảy, hãy kiểm tra các thiết bị trong hệ thống điện để tính toán lại tổng công suất sử dụng điện hoặc tìm ra thiết bị đang xung đột trong hệ thống.
Quy trình thực hiện như sau:
- Bước 1: Ngắt kết nối từng thiết bị điện và kiểm tra lần lượt. Nếu sau kiểm tra aptomat vẫn nhảy thì khả năng lỗi không phải do thiết bị. Nếu sau kiểm tra aptomat không nhảy, chắc chắn rằng thiết bị này đang xung đột với đường điện.
- Bước 2: Nếu bước 1 không tìm được nguyên nhân chính xác, hãy tính toán lại tổng công suất hệ thống điện và đối chiếu với công suất aptomat. Nếu có aptomat nhánh thì đối chiếu với công suất thiết bị điện khu vực đó. Công suất aptomat tổng đối chiếu với tổng tất cả aptomat khu vực.
Nếu không rơi vào trường hợp 1 thì có thể aptomat nhảy là do tổng công suất thiết bị vượt quá khả năng chịu tải của aptomat. Tình huống này bạn cần thay mới aptomat có công suất lớn hơn để phù hợp với hệ thống.
Thay aptomat mới tốt hơn
Nếu aptomat bị chập cháy, hỏng hóc, bạn cần phải thay mới để đảm bảo an toàn cho thiết bị và hệ thống. Biện pháp thay aptomat mới cũng là cách thức kiểm tra chất lượng aptomat cũ, hay aptomat đã được đấu nối đúng cách hay chưa.
Các bước thực hiện như sau:
- Bước 1: Ngắt toàn bộ nguồn điện, sử dụng bút thử điện kiểm tra vị trí aptomat
- Bước 2: Dùng tua vít để tháo hộp điện, chọn aptomat nghi ngờ hỏng hóc, nới lỏng vít của dây nóng và dây lạnh, sau đó tháo aptomat đó ra.
- Bước 3: Lắp aptomat mới vào vị trí aptomat cũ, đấu lại dây điện.
- Bước 4: Bật aptomat và bật nguồn điện để kiểm tra.
Sau khi thay mới, nếu không còn tình trạng nhảy aptomat, khả năng cao vấn đề nằm ở aptomat đã hỏng hoặc chất lượng kém. Lưu ý, aptomat mới cần phải đảm bảo công suất truyền tải của hệ thống hoặc thiết bị công suất lớn, ưu tiên các tính năng chống giật, chống sét…
Các câu hỏi thường gặp về hiện tượng aptomat bị nhảy
Câu hỏi 1: Làm thế nào để đánh giá aptomat bị nhảy là do chất lượng kém?
Trả lời: Có rất nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng aptomat bị nhảy. Nếu sau quá trình kiểm tra thiết bị, dây dẫn, môi trường điện và tính toán công suất thiết bị không tìm được nguyên nhân nhảy aptomat, bạn thay mới thiết bị và không còn xuất hiện tình trạng nhảy liên tục. Điều này chứng tỏ aptomat cũ của hệ thống đã hỏng hoặc chất lượng kém.
Câu hỏi 2: Làm thế nào để hạn chế tình trạng aptomat bị nhảy?
Trả lời: Tính toán tổng công suất thiết bị để lựa chọn aptomat có khả năng chịu tải phù hợp. Kiểm tra lại toàn mạch điện, dây dẫn, thiết bị, đảm bảo không có sự cố nào liên quan đến đấu nối sai cách, xung đột giữa thiết bị với hệ thống,... Quan trọng là bạn cần lựa chọn aptomat đến từ các thương hiệu nổi tiếng do các nhà phân phối uy tín cung cấp.
Chúng tôi vừa hướng dẫn bạn cách tìm nguyên nhân và khắc phục tình trạng aptomat bị nhảy. Một lần nữa chúng tôi nhấn mạnh, nếu không am hiểu các kiến thức về điện, hãy tìm đến những kỹ sư điện có chuyên môn để nhận được sự hỗ trợ.
Các trường hợp nhảy aptomat khác, bạn có thể tìm hiểu thêm tại: https://etinco.vn/tin-tuc/kien-thuc/kien-thuc-cb/.
