Mối nối dây điện là kỹ thuật đấu nối phổ biến trong lắp đặt, sửa chữa hệ thống điện. Tùy theo từng mạch điện sẽ sử dụng mối nối với các yêu cầu khác nhau. Tìm hiểu về các mối nối dây điện và yêu cầu của mối nối dây dẫn điện trong bài viết dưới đây của chúng tôi.
Mối nối dây điện là gì?
Mối nối dây điện trong kỹ thuật điện được hiểu là quá trình kết nối các đầu dây dẫn điện với nhau hoặc với các thiết bị điện phổ biến như ổ cắm, công tắc, thiết bị đóng ngắt, thiết bị điện tử… đảm bảo tạo thành một đường liên kết ổn định và an toàn cho dòng điện.
Các mối nối dây điện được sử dụng rộng rãi trong sửa chữa, lắp đặt các hệ thống điện nhỏ và vừa. Việc đấu nối này yêu cầu tuân thủ các quy định, kỹ thuật riêng về cách lựa chọn mối nối và quy trình thực hiện để đảm bảo an toàn, hiệu suất cho mạch điện, đặc biệt là trong trường hợp cần phân nhánh, nối dài dây.
Có những loại mối nối dây dẫn điện nào?
Hiện nay, có 3 loại mối nối dây điện phổ biến là mối nối thẳng, mối nối phân nhánh và mối nối sử dụng phụ kiện. Mỗi loại mối nối sẽ có đặc điểm, ứng dụng khác nhau, cụ thể:
Mối nối thẳng
Mối nối thẳng còn được gọi là mối nối nối tiếp, mối nối đầu vào. Đây là mối nối dễ thực hiện nhất, chỉ đơn giản là kết nối trực tiếp 2 dây dẫn điện theo một đường thẳng.
Mối nối này thường dùng để kết nối các đoạn dây điện bị đứt hoặc 2 dây dẫn theo cùng một hướng, không yêu cầu phân nhánh hay tách rời đường dây. Cụ thể, mối nối thẳng dùng để kết nối dây điện tại các thiết bị, linh kiện như ổ cắm, công tắc, bóng đèn…
Tuy dễ thực hiện, nhưng mối nối thẳng cũng dễ bị lỏng lẻo trong môi trường có rung động mạnh hoặc chịu tác động cơ học, tiềm ẩn nguy cơ gây chập mạch, cháy nổ, mất ổn định hệ thống. Vì thế, dạng mối nối này thường không được ưu tiên trong các ứng dụng yêu cầu tính an toàn cao.
Mối nối phân nhánh
Khi cần mở rộng hoặc tách một/nhiều dây điện vào/trong hệ thống có sẵn, mối nối phân nhánh sẽ được sử dụng. Khi đó, bạn có thể kết nối nhiều thiết bị với một nguồn điện hoặc phân chia nguồn điện đến các khu vực khác nhau trong hệ thống điện của gia đình, nhà xưởng, xí nghiệp.
Có 2 cách phổ biến để tạo được mối nối phân nhánh gồm sử dụng đầu nối phân nhánh hoặc đầu nối chia điện, nhằm cung cấp năng lượng cho nhiều thiết bị chung một hệ thống như đèn chiếu sáng, quạt điện, máy tính,...
Mối nối sử dụng phụ kiện
Thay vì đấu nối trực tiếp lõi dẫn của dây điện chính với dây điện nhánh, mối nối sử dụng phụ kiện yêu cầu các phụ kiện đính kèm như ốc vít, bulong, cút nối, hộp nối, ống co nhiệt, vòng đệm… trong quá trình kết nối các đường dây điện với nhau. Mối nối dùng phụ kiện được ưu tiên sử dụng trong một số trường hợp đặc biệt hoặc khi cần bảo vệ mối nối khỏi tác động môi trường như nhiệt độ, độ ẩm khi phải lắp đặt ngoài trời.
Trong đó, mối nối sử dụng ốc vít được sử dụng phổ biến nhất trong mạng điện gia đình, dùng để kết nối dây điện với các thiết bị như ổ cắm, công tắc, bóng đèn.
Các yêu cầu của các mối nối dây dẫn điện
Chất lượng mối nối ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình truyền tải điện của dây dẫn. Vì vậy, các mối nối dây điện cần đáp ứng được các tiêu chuẩn như sau:
Yêu cầu khi nối dây điện
- Trang bị đầy đủ dụng cụ bảo hộ an toàn và đạt tiêu chuẩn trước bất kỳ quá trình đấu nối, sửa chữa điện.
- Đảm bảo nguồn điện đã được ngắt hoàn toàn trước khi nối dây.
- Chuẩn bị đầy đủ dụng cụ điện cần thiết cho quá trình đấu nối và kiểm tra điện.
- Đảm bảo tuân thủ đúng quy trình đấu nối theo từng mối nối riêng.
Yêu cầu mối nối dây dẫn điện
- Đảm bảo dẫn điện tốt: Bề mặt tiếp xúc của lõi dây cần được làm sạch, không dính dị vật, bụi bẩn để giảm thiểu tình trạng chập chờn trong quá trình truyền tải.
- Đảm bảo cách điện tốt: Các mối nối dây điện cần được bọc cách điện đúng tiêu chuẩn, không gây nguy cơ giật điện cho người dùng.
- Chịu được tác động cơ học: Mối nối cần được kết nối chắc chắn, bền bỉ, đảm bảo chịu được lực kéo cơ học, rung động mạnh, va đập
- Đảm bảo tính thẩm mỹ: Các mối nối dây điện phải có thiết kế gọn gàng, sạch sẽ, không ảnh hưởng đến tính kiến trúc của các công trình.
Yêu cầu khi hàn mối nối
Hàn mối nối đem lại nhiều lợi ích trong quá trình truyền tải điện, gồm:
- Tăng khả năng tiếp xúc giữa 2 dây dẫn điện, hạn chế tổn thất năng lượng.
- Gia tăng độ bền của mối nối, tránh tình trạng tiếp xúc trực tiếp với không khí, giảm thiểu tình trạng mối nối lỏng lẻo.
- Đảm bảo tính thẩm mỹ cho mối nối.
Vì vậy, mối hàn cần được thực hiện gọn gàng, sạch sẽ và phù hợp với đặc trưng của từng mối nối.
Quy trình chung thực hiện các mối nối dây điện
Thực tế, mỗi loại mối nối sẽ có một quy trình đấu nối riêng để đảm bảo đáp ứng đúng tiêu chuẩn kỹ thuật. Tuy nhiên, về cơ bản khi đấu nối dây điện sẽ cần trải qua 5 bước.
Bước 1: Bóc tuốt dây dẫn điện
Có thể sử dụng kìm, kéo hoặc dao để tách phần vỏ dây điện theo 2 cách:
- Cách 1: Dùng dao cắt vát hai bên dây điện 1 góc 30 độ để bóc vỏ ra khỏi lõi.
- Cách 2: Dùng kìm cắt vuông góc phần dây điện cho đến khi chạm lõi.
Bước 2: Làm sạch phần lõi
Sử dụng dây nhám để loại bỏ lớp oxi hóa mỏng trên lõi dây điện cho đến khi xuất hiện phần kim loại đều màu.
Bước 3: Đấu nối dây điện
- Nối thẳng dây điện 1 lõi: Chia lõi dẫn thành 2 phần bằng nhau rồi uốn gập theo dạng vuông góc và vặn xoắn lại bằng kìm để đảm bảo kết nối chắc chắn.
- Nối thẳng dây điện nhiều lõi: Tách phần lõi xòe theo dạng quạt và lồng các sợi lại với nhau.
- Nối phân nhánh dây 1 sợi: Tách lõi dây chính và xoắn lõi dây nhánh nhiều vòng quanh trục dây chính.
- Nối phân nhánh dây nhiều sợi: Chia dây thành 2 phần, đặt lõi nhánh vào sợi lõi chính, tiến hành xoắn lần lượt theo trục chính.
- Nối dây dùng phụ kiện: Đưa phần lõi dẫn vào ốc vít và xoắn chặt nhiều vòng.
Bước 4: Hàn mối nối
Bạn có thể sử dụng nhựa thông hoặc hàn thiếc để gia tăng độ bền cho mối nối.
Bước 5: Bọc cách điện
Cách đơn giản nhất là dùng băng keo đen hoặc trong bao bọc quanh mối nối.
Sau khi thực hiện xong các bước tiêu chuẩn như trên, bạn cần tiến hành đóng điện để kiểm tra hoạt động của mối nối. Để chắc chắn hơn, bạn có thể dùng bút thử điện, ampe kìm hoặc đồng hồ vạn năng để kiểm tra mối nối có bị rò điện hay không hoặc khả năng thông mạch của hệ thống.
Câu hỏi thường gặp về các mối nối dây điện
Câu hỏi 1: Các mối nối dây điện lỏng lẻo có nguy hiểm không?
Trả lời: Có. Mối nối không được kết nối chắc chắn tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ như chập mạch, cháy nổ, tiêu hao điện năng, giảm tuổi thọ thiết bị và hệ thống. Vì vậy, yêu cầu cơ bản của các mối nối dây điện là phải bền chặt, chống chịu được lực kéo cơ học, rung động mạnh.
Câu hỏi 2: Tại sao các mối nối dây điện bị nóng?
Trả lời: Các mối nối dây điện bị nóng là dấu hiệu cho biết có thể bạn đã chọn sai tiết diện dây điện, khiến dây bị quá tải, hoặc quá trình đấu nối sai kỹ thuật khiến chất lượng mối nối không đảm bảo. Bạn cũng cần kiểm tra lại mối nối có bị ẩm ướt, oxi hóa hay không để xác định phương án thay thế dây hoặc đấu nối lại.
