Tụ bù 1 pha hiện nay đã trở nên quen thuộc với hệ thống điện dân dụng và công nghiệp. Etinco tư vấn cho bạn về cấu tạo, cách chọn và cách lắp đặt tụ bù 1 pha.
Tụ bù 1 pha là gì?
Phân chia theo điện áp, tụ điện được chia thành 3 loại: tụ bù cao thế, tụ bù trung thế và tụ bù hạ thế. Tụ bù 1 pha 220V thuộc loại tụ bù hạ thế. Đây là thiết bị có chức năng bù công suất phản kháng cho mạch điện, tăng hệ số cosφ, tăng tuổi thọ cho thiết bị điện, tiết kiệm đến 45% công suất hao phí và hóa đơn tiền điện.
Cấu tạo và nguyên lý của tụ bù 1 pha
Tụ bù 1 pha được cấu tạo với 2 bản cực dẫn điện là hai lá nhôm, bố trí các lớp cách điện ở giữa. Vỏ ngoài tụ hình trụ, thường có kết cấu 2 lớp là nhựa và hợp kim nhôm. Hai đầu bản cực nhô lên khỏi vỏ, tạo thành 2 cực nối với lưới điện.
Nguyên lý làm việc của tụ bù là làm hạn chế và triệt tiêu công suất phản kháng hay nâng cao hệ số công suất phản kháng. Tụ bù 1 pha cũng hoạt động dựa trên nguyên lý này.
Ứng dụng của tụ bù 1 pha
Những công dụng chính tụ bù 1 pha gồm:
- Giảm tổn hao công suất
- Đảm bảo ổn định dòng điện, giảm tình trạng sụt áp
- Giảm sức nóng và kéo dài tuổi thọ cho các thiết bị điện.
- Tiết kiệm chi phí hóa đơn điện
- Đảm bảo các tiêu chuẩn về an toàn cho người sử dụng
Với những tác dụng trên, tụ bù 1 pha được ứng dụng rộng rãi trong hệ thống điện dân dụng như trong hộ gia đình, hộ kinh doanh, vườn cây ăn trái, đầm tôm,…
Công thức tính bộ tụ bù 1 pha
Năm 2014, Bộ Công Thương ban hành Thông tư 15/2015/TT-BCT quy định về mua, bán công suất phản kháng như sau:
- Bên mua điện có công suất sử dụng cực đại đăng ký từ 40kW trở lên và hệ số công suất cosφ < 0.9 phải cần mua công suất phản kháng. Hệ số công suất cosφ được xác định dựa trên dữ liệu từ công tơ điện năng trong một chu kỳ ghi chỉ số công tơ.
- Trường hợp bên mua điện có công suất sử dụng cực đại đăng ký dưới 40kW, nhưng thực tế sử dụng từ 40kW trở lên trong 3 chu kỳ ghi chỉ số liên tiếp, bên mua điện cũng phải mua công suất phản kháng kể từ chu kỳ ghi số kế tiếp của 3 chu kỳ ghi chỉ số.
- Tiền công suất phản kháng phải thanh toán cùng kỳ với tiền mua điện năng hữu ích và hóa đơn được thực hiện theo quy định của Bộ Tài chính.
Như vậy nếu trong hóa đơn điện có hệ số cosφ, đơn vị tiêu thụ sẽ mất thêm tiền phạt hàng tháng nếu không lắp đặt tụ bù. Công suất tính dung lượng tụ bù trong trường hợp này như sau:
Dựa vào thông tin trên hóa đơn để tìm công suất tụ bù 1 pha:
- Số kWh giờ bình thường (BT): 1.064.410 – 1.033.830 = 30.580 kWh
- Số kWh giờ cao điểm (CD): 330.665 – 322.013 = 8.652 kWh
- Số kWh giờ thấp điểm (TD): 32.836 – 31.945 = 891 kWh
- Tổng kWh: 30.580 + 8.652 + 891 = 40.123 kWh
Giả sử xưởng sản xuất 24/24:
- Số kWh/ngày: 40.123/30 = 1.337,4 kWh
- Công suất tiêu thụ trung bình: 1.337,4/24 = 55,7 kW
Trong hóa đơn có Cosφ 0,82; tra bảng hệ số k cần bù để cosφ = 0,95 là 0,37 hoặc tanφ1 – tanφ2 = 0,37.
Chọn độ dự trữ là 30%, Qb = 55,7 x 0,37 x 1,3 = 26,8 kVAr.
Như vậy cần lắp thêm tụ bù 1 pha công suất 30kVAr sẽ tiết kiệm tiền phạt mỗi tháng là 6.785.888 VNĐ như trong hóa đơn.
Tham khảo một số dòng tụ bù Mikro 1 pha được Etinco phân phối chính hãng.
Hướng dẫn lắp đặt tụ bù 1 pha
Khi lắp tụ bù 1 pha, có những tham số quan trọng PFR cần lưu ý:
- Hệ số công suất: từ 0,92-0,95
- Độ nhạy: thiết lập tốc độ đóng cắt, độ nhạy càng lớn tốc độ đóng càng chậm và ngược lại. Độ nhạy = 60s/ bước.
- Thời gian đóng lặp lại: là khoảng thời gian an toàn để ngăn tụ cùng một cấp khi chúng chưa xả điện hoàn toàn (thường được đặt lớn hơn thời gian xả của tụ lớn nhất đang được sử dụng)
- Cấp định mức: bước tụ nhỏ nhất đang sử dụng
- Độ méo dạng tổng: do sóng hài quyết định
Chuẩn bị trước khi lắp đặt:
- Kiểm tra khoảng cách an toàn của các phần mang điện giữa các pha và giữa pha với đất.
- Kiểm tra các đầu mối nối dây.
- Kiểm tra tủ tụ bù chứa tụ đã lắp đặt chắc chắn hay chưa.
- Kiểm tra dòng điện, đảm bảo phù hợp với dòng định mức trên tụ.
- Kiểm tra thông số rơ le và contactor điều khiển tụ.
Kiểm tra tủ tụ bù trước khi lắp đặt:
- Kiểm tra khoảng cách an toàn giữa tụ bù và các thành phần điện khác trong tủ điện.
- Kiểm tra dây nối đất từ tủ tụ bù.
- Chuyển rơ le điều khiển sang chế độ Manual – vận hành bằng tay.
- Kiểm tra khả năng đóng cắt của contactor qua đèn báo khi đóng ngắt
Các bước lắp đặt tụ bù 1 pha:
- Bước 1: Ngắt nguồn điện, dùng đồng hồ vạn năng kiểm tra không còn điện áp trên dây.
- Bước 2: Xả điện tụ bù nếu tụ đã qua sử dụng.
- Bước 3: Đấu dây tụ bù. Tụ bù 1 pha có 2 cực: Dây nóng (L) đấu vào 1 chân tụ. Dây trung tính (N) đấu vào chân còn lại. Nếu dùng cầu chì bảo vệ thì cần lắp cầu chì trên dây pha trước khi đấu vào tụ.
- Bước 4: Cố định tụ vào giá đỡ hoặc tủ điện.
- Bước 5: Kiểm tra và vận hành. Bật nguồn, kiểm tra tụ không phát nóng, không có tiếng kêu lạ. Dùng ampe kìm đo dòng điện để đảm bảo không vượt quá định mức.
Lắp đặt tụ bù 1 pha đúng cách đảm bảo quá trình thiết bị hoạt động hiệu quả, tối ưu khả năng ổn định dòng điện và tiết kiệm điện.
Xem thêm: 5 cách kiểm tra tụ bù chuẩn kỹ thuật và khắc phục sự cố
Một số câu hỏi về tụ bù 1 pha
Câu hỏi 1: Tụ bù 1 pha có những loại nào?
Trả lời: Dựa vào công suất điện áp, trên thị trường có 2 loại tụ bù 1 pha:
- Tụ bù 1 pha 220V: Ứng dụng phổ biến trong các hộ gia đình, với nguồn điện có công suất 220V
- Tụ bù 230V – 250V: Dùng cho những đơn vị kinh doanh, sản xuất nhỏ và vừa với nguồn điện áp từ 230V – 250V
Câu hỏi 2: Có lắp tụ bù 1 pha vào điện 3 pha được không?
Trả lời: Không thể lắp tụ 1 pha lên hệ thống điện 3 pha bởi chênh lệch pha dễ gây mất cân bằng điện áp, hỏng tụ hoặc nguy hiểm cho hệ thống.
Câu hỏi 3: Phân biệt nhanh tụ bù 1 pha và tụ bù 3 pha?
Trả lời: Tụ bù điện 1 pha là loại có điện áp 220V-250V thường dùng trong các gia đình hoặc những nơi tiêu thụ ít điện năng. Trong khi đó, tụ bù 3 pha sử dụng được cho nhiều loại điện áp khác nhau, nhưng phổ biến nhất vẫn là loại điện áp 415V và 440V.
Etinco đã tổng hợp các thông tin quan trọng về cấu tạo, nguyên lý hoạt động, ứng dụng và cách tính chọn tụ bù 1 pha. Qua đây, bạn có thể chọn được tụ bù 1 pha phù hợp để giảm hóa đơn chi phí tiền điện hàng tháng. Để tìm hiểu thêm kiến thức liên quan đến tụ bù, vui lòng tham khảo: https://etinco.vn/tin-tuc/kien-thuc/kien-thuc-tu-bu-cuon-khang/
